H Μεσόγειος Θάλασσα αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο της ελληνικής παρουσίας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Από τις ναυτικές περιπέτειες τον Οδυσσέα μέχρι τη σύγχρονη εμπορική ναυτιλία, η σχέση του ελληνικού στοιχείου με τη Μεσόγειο υπήρξε συνεχής και αδιάλειπτη. Από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας μέχρι τη ναυμαχία του Ναβαρίνου, οι αγώνες των Ελλήνων για ελευθερία και ανεξαρτησία κρίθηκαν στη Μεσόγειο.
Μετά την ένταξη της χώρας μας στην ΕΟΚ το 1981, το κέντρο βάρους του δημόσιου ενδιαφέροντος μετατοπίστηκε από τη Μεσόγειο στη Δυτική Ευρώπη, ενώ στη δεκαετία του 2010 στράφηκε σχεδόν αποκλειστικά στην ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση, λόγω της βαθιάς οικονομικής κρίσης που αντιμετώπισε η χώρα μας. Από την άλλη πλευρά, είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι συνδέουν άμεσα την Ελλάδα με τη Μεσόγειο, ενώ ένας βασικός λόγος που η τότε ΕΟΚ δέχθηκε την Ελλάδα ως πλήρες μέλος, ήταν η γεωγραφική της θέση στη Μεσόγειο.
Τα τελευταία χρόνια, που η σχέση της Ελλάδας με την ΕΕ έχει εξισορροπηθεί μετά την έξοδο από το ασφυκτικό πλαίσιο των Μνημονίων, είναι καιρός το δημόσιο ενδιαφέρον της Ελλάδας ως ευρωπαϊκής χώρας να στραφεί και πάλι στο Μεσογειακό χώρο αξιοποιώντας τις πολλαπλές δυνατότητές της στο χώρο αυτό. Εξάλλου, με τον τρόπο αυτό υπογραμμίζει το συγκριτικό της πλεονέκτημα σε σχέση με τις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες, όπως κάνουν όλες οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου, οι οποίες μαζί με τη χώρα μας, συνέστησαν την Ευρωμεσογειακή Ομάδα (EUROMED9).
Με στόχο την ευαισθητοποίηση των πολιτικών, κοινωνικών και πνευματικών δυνάμεων της χώρας για τη σημασία που έχει η Μεσόγειος για την Ελλάδα, με την ευκαιρία των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση οργανώθηκε, προς τιμήν του μεγάλου ξεσηκωμού του 1821 το Συνέδριο αυτό με τίτλο «Η Ελλάδα στη Μεσόγειο». Το Ίδρυμα Μεσογειακών Μελετών σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Πειραιά, Αιγαίου και Ιονίου ως κατεξοχήν «μεσογειακά» ανέλαβε την πραγματοποίησή του στις 26-27 Νοεμβρίου 2021. Το Υπουργείο Εξωτερικών υποστήριξε αυτή τη πρωτοβουλία.
Την παρουσίαση των εισηγήσεων ανέλαβαν ειδικοί επιστήμονες, καθηγητές και ερευνητές σε ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια οι οποίοι ασχολούνται με τις διάφορες πτυχές του μεσογειακού χώρου και είναι οι ακόλουθοι: Έφη Αναγνωπούλου, Γιώργος Γεωργής, Γιάννης Γεωργικόπουλος, Ηλίας Γιαρένης, Ιωάννης Δούκας, Γιάννης Θεοτοκάς, Παύλος Κάβουρας, Άλκης Κορρές, Δρόσος Κουτσούμπας, Δημήτριος Λαγός, Ναπολέων Μαραβέγιας, Στέργιος Μπαμπανάσης, Γιώργος Μπαουράκης, Σωτήρης Ντάλης, Ζεράρ-Φρανσουά Ντυμόν, Ιωάννης Παπαδόπουλος, Γιώργος Πρεβελάκης, Παναγιώτης Ροιλός, Κωνσταντίνος Συνολάκης, Νικόλαος Φαραντούρης, Σπύρος Φωτείνης, Τζελίνα Χαρλαύτη, Μαρία- Χριστίνα Χατζηιωάννου.
Στις συνεδριάσεις προέδρευσαν οι Πρυτάνεις των Πανεπιστημίων Χρυσή Βιτσηλάκη – Αιγαίου, Άγγελος Κότιος – Πειραιώς, Ανδρέας Φλώρος – Ιονίου και ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Μεσογειακών Μελετών Θεόδωρος Στάθης.
Εναρκτήρια ομιλία απηύθυνε ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης.
