Η δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση επιχειρεί τη διαλεκτική συναρμογή των πηγών –«διεθνολογικών», «πολιτειολογικών» και «συγκριτικών»– του «θεωρητικού κεκτημένου» της ευρωπαϊκής ενοποίησης: «συναρμογή», ως προς την αναζήτηση της «μεγάλης εικόνας»· «διαλεκτική», ως προς την αναστοχαστική της απεικόνιση. Διερευνά τις μεταβολές στη φύση της σύγχρονης κρατικότητας, τη θεσμοποίηση της συνδιάθεσης και τη διάπλαση συλλογικών δεσμών και ταυτίσεων πέρα από ή παράλληλα με το εδαφικό κράτος, ενώ εμπλουτίζει τη συζήτηση με τον λογισμό της «οργανωμένης συναρχίας» και διαλέγεται με τη διαμόρφωση ευρωπαϊκής πολιτείας και δήμου: τη συντεταγμένη συμβίωση των μελών ενός σύνθετου κοινού με δημοκρατικές αξιώσεις για ένα κοινό μέλλον. Η μελέτη προβάλλει μια πανοπτική εικόνα της ενοποίησης και των μεταβλητών συνθηκών του κυβερνάν εντός και εκτός των συντεταγμένων ορίων της εθνικής πολιτείας και τη δυνατότητα της τελευταίας να ενταχθεί σε ευρύτερα πολιτειακά σύνολα, ικανά να επαναπροσδιορίσουν τη δομική της υπόσταση, όσο και την ταυτότητα των μελών της.
«Εκτενώς αναθεωρημένη, η παρούσα έκδοση αποτελεί μια άσκηση συναρμογής του “διανοητικού κεκτημένου” των ευρωπαϊκών σπουδών. Ειδικότερα, συνδιαλέγεται με τη θεωρία της ενοποίησης και τους μετασχηματισμούς του εθνικού κράτους και της διεθνούς οργάνωσης, αξιοποιώντας διαφορετικές πηγές από την πολιτειολογία, τις διεθνείς σχέσεις και τη συγκριτική πολιτική επιστήμη. Εγγράφεται, έτσι, σε μια διεπιστημονική ανάγνωση της φύσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η οποία συναρτάται με τις μεταλλαγές της κρατικής κυριαρχίας, τις μεταεθνικές ροές της δημοκρατίας και τις διεργασίες συλλογικής μάθησης».
Κωνσταντίνος Α. Στεφάνου, Καθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
«Στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης, κατέγραφα ως καταληκτική σκέψη ότι το ζήτημα της “ταυτότητας” της Ένωσης θα παρέμενε ένα δισεπίλυτο, αλλά γοητευτικό, πρόβλημα, προσθέτοντας ότι θα είχαμε αποκτήσει μέσα από το έργο του συγγραφέα ένα απαραίτητο εργαλείο για περαιτέρω θεωρητικές συζητήσεις. Μία και πλέον δεκαετία μετά, η αναθεωρημένη έκδοση προσφέρει μια πανοπτική και διεπιστημονική αξιολόγηση της θεωρίας της ενοποίησης και μας προσκαλεί σε μια ενότητα “λόγων” – όχι οριστική, αλλά ικανή να μας κάνει να συνδιαλεχθούμε και να αναζητήσουμε μια αίσθηση κοινότητας».
Μιχάλης Ι. Τσινισιζέλης, Καθηγητής Θεωριών της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
