Διεθνείς Σχέσεις – ΒΙΒΛΙΟ: Το αποτύπωμα ενός κορυφαίου δασκάλου – Δημ. Κώνστας
dpoint |
Ένα νέο βιβλίο για τις διεθνείς σχέσεις κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο 2024. Πρόκειται για έναν συλλογικό τόμο («Θεωρία και Πράξη στις Διεθνείς Σχέσεις – Δοκίμια προς Τιμήν του Δημήτρη Κώνστα» Εκδόσεις Παπαζήση, 2024) αφιερωμένο στο έργο του Καθηγητή Δημήτρη Κώνστα σε επιμέλεια των Καθηγητών Μαριλένας Κοππά (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και Παναγιώτη Τσάκωνα (Πανεπιστήμιο Αθηνών). Όπως οι δύο επιμελητές, έτσι και οι υπόλοιποι 27 συγγραφείς του τόμου θήτευσαν με τον ένα ή άλλο τρόπο δίπλα στον Δημήτρη Κώνστα, ο οποίος υπήρξε αρχιτέκτονας του τομέα των διεθνών σχέσεων στη χώρα μας από τη δεκαετία του 1980. Τότε που ο διεθνολογικός τομέας βρισκόταν ακόμα στα σπάργανα στη χώρα μας, δημιούργησαν ένα εργαστήρι διεθνολογικής σκέψης διεθνών προδιαγραφών.
Γράφει η Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου
Καθηγήτρια Πολιτικής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων
Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Ο Δημήτρης Κώνστας διαμόρφωσε την ακαδημαϊκή στέγη που σήμερα ονομάζεται Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, το οποίο με την σειρά του τροφοδότησε αντίστοιχα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Οι πολλές πτυχές του έργου του «δημιουργού» Δημήτρη Κώνστα αντικατοπτρίζονται στις συμβολές των συγγραφέων που προέρχονται από εννέα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας και της Κύπρου. Όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο «η έκδοση του παρόντος τόμου αποτελεί μικρό αντίδωρο για τα δώρα ανοιχτόμυαλης γνώσης και πολυδιάστατου «πράττειν» που ο Δημήτρης Κώνστας προσέφερε στην ελληνική επιστημονική κοινότητα για περισσότερα από τριάντα χρόνια».
Ένα άλλο πεδίο δραστηριοποίησης του τιμώμενου που αντανακλάται στα κεφάλαια του τόμου υπήρξε η ανάπτυξη των ευρωπαϊκών θεσμών ως μέρους των διεθνών σχέσεων. Ο Δημήτρης Κώνστας εργάστηκε συστηματικά για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεσμών, ιδιαίτερα την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είχε την ευκαιρία να εφαρμόσει τις απόψεις που ανέπτυξε ως μεταπτυχιακός φοιτητής στον Καναδά στα χρόνια της δικτατορίας, οπότε συνέγραψε μελέτη για την αποπομπή της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 1969, όταν είκοσι χρόνια αργότερα διετέλεσε πρέσβης της χώρας στον οργανισμό.
Στο Συμβούλιο της Ευρώπης συνετέλεσε, μεταξύ άλλων, στην καταδίκη της Τουρκίας για την στέρηση των περιουσιακών δικαιωμάτων της Κύπριας Τιτίνας Λοϊζίδου, μια υπόθεση που ανέλυσε αριστοτεχνικά στην παρουσίαση του βιβλίου ο Καθηγητής Χρήστος Ροζάκης. Επρόκειτο για την μοναδική διεθνή κύρωση που υπέστη η Τουρκία για την εισβολή της στην Κύπρο. Το Συμβούλιο της Ευρώπης συνέχισε να τον ακολουθεί και στη διάρκεια της προσωπικής του περιπέτειας στην Ελλάδα, καθώς προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητάς του και δικαιώθηκε.
Οι συμβολές του τόμου αντανακλούν επίσης την συνομιλία θεωρίας και πράξης. Οι επιστήμονες που γράφουν στο βιβλίο διαθέτουν άμεση γνώση των τεκταινομένων στην διεθνή πολιτική, την οποία, όμως, αναλύουν σε βάθος και με την αίσθηση λογοδοσίας στον ερευνητική τους πυρήνα. Αυτή η συνάφεια προκύπτει αφενός από το αντικείμενο, αφετέρου δε κατάγεται και από σημαντικούς διαλόγους που εγκαινιάστηκαν την δεκαετία του 1980 με την ελληνική πολιτική ηγεσία σε έναν κόσμο που άλλαζε ραγδαία στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Έτσι, το 1990 οργανώθηκε σε ταραγμένους καιρούς στο Πάντειο Πανεπιστήμιο το «Πρώτο Debate» μεταξύ των Ανδρέα Παπανδρέου, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και Χαρίλαου Φλωράκη με αντικείμενο τις εξελίξεις στα Βαλκάνια και το ρόλο της Ελλάδας.
Ο βίος και η σταδιοδρομία του Δημήτρη Κώνστα δεν εξαντλούνται σε ένα βιβλίο. Συνεχίζουν να τρέφουν τις νέες γενιές διεθνολόγων, όπως προκύπτει και από την συμμετοχή τους στον τόμο, αλλά και από την έρευνα που ανθεί υπό την αιγίδα των «μαθητών» του, πολλοί από τους οποίους συμμετείχαν και στο βιβλίο και στην βιβλιοπαρουσίαση, όπως οι Αθανάσιος Πλατιάς, Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, Παναγιώτης Ρουμελιώτης, Γιώργος Ευαγγελόπουλος, Ανδρέας Γκόφας, Ειρήνη Χειλά, Κώστας Υφαντής, Παρούλα Νάσκου-Περράκη, Πέτρος Λιάκουρας, Κωνσταντίνος Φίλης, Σωτήρης Ρούσσος, Χαρά Καραγιαννοπούλου, Ανδρέας Λιαρόπουλος, Ελένη Καψοκόλη, Βασίλης Κολλάρος, κ.ά.
Τα κεφάλαια του τόμου είναι μεστά και άκρως επίκαιρα. Διαβάζονται οριζόντια αλλά και αυτοτελώς σαν αναλύσεις πάνω σε κλασικές, αλλά και σε σημερινές αναζητήσεις των διεθνών σχέσεων με υποερωτήματα που αφορούν την αποτροπή, τα ελληνοτουρκικά, τον πόλεμο στην Ουκρανία, την τεχνητή νοημοσύνη, την κυβερνοασφάλεια, κ.ά. Ο Ηans Morgenthau «συνομιλεί» με τον Θουκυδίδη, η δημοκρατία με την γεωπολιτική, αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος με την 11η Σεπτεμβρίου, η θρησκεία με την πολιτική ηγεσία.
Πρόκειται για συμβολές που καθιστούν τον τόμο ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, και τιμούν τον δάσκαλο, πρέσβη και δημιουργό Δημήτρη Κώνστα με την μακροπρόθεσμη ματιά και τον ερευνητικό δυναμισμό τους. Το βιβλίο μας δίνει την ευκαιρία να επανεπισκεφθούμε τις διεθνείς σχέσεις ικανοποιημένοι που ο κλάδος αυτός ξεκίνησε από ένα σπόρο και σήμερα θάλλει δίνοντας δουλειές γνήσιου προβληματισμού.