Τα κοινωνικά δικαιώματα σε υπερεθνικό επίπεδο ανά τον κόσμο

Αυτά που αποκαλούνται “κοινωνικά δικαιώματα” αφορούν ουσιώδεις πλευρές της ανθρώπινης ζωής, την εργασία, την υγεία, την κατοικία, την παιδεία, τα γηρατειά, τη μητρότητα, το περιβάλλον. Ανταποκρίνονται, με άλλα λόγια, σε θεμελιώδεις ανάγκες του ανθρώπου και ο λόγος ύπαρξής τους συνίσταται στο να διασφαλίζουν ευπρεπείς συνθήκες ζωής, στην εργασία και εκτός της εργασίας, δηλαδή ανθρώπινη αξιοπρέπεια και όχι απλώς επιβίωση. Η ανθρωπότητα δεν έχει ακόμη παραδεχθεί το αυτονόητο, αυτό που εξέφρασε ο Ροβεσπιέρος, στις καλές στιγμές της γαλλικής Επανάστασης: “Ποιο είναι το πρώτο απ’ αυτά τα δικαιώματα (του ανθρώπου); Το δικαίωμα να υπάρχει. Ο πρώτος κοινωνικός νόμος είναι επομένως αυτός που εγγυάται σε όλα τα μέλη της κοινωνίας τα μέσα να υπάρχουν· όλοι οι άλλοι (νόμοι) είναι υποταγμένοι σ’ αυτόν”. Μέχρι σήμερα η κυρίαρχη ιδεολογία επιμένει να μην αναγνωρίζει ότι, όσο οι οργανωμένες κοινωνίες δεν εγγυώνται τα κοινωνικά δικαιώματα, δεν μπορούν να ονομάζονται πολιτισμένες, όποιους τίτλους κι αν επικαλούνται και όποια κι αν είναι τα επιστημονικά ή τεχνολογικά επιτεύγματά τους. Χρειάστηκε ένας Παγκόσμιος Πόλεμος για να αποφασιστεί να ιδρυθεί η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας και ένας δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος για να εμφανισθεί στη διεθνή και υπερεθνική (ευρωπαϊκή, αμερικανική, αφρικανική, αραβική) σκηνή ένα σώμα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η αχίλλειος πτέρνα αυτών των υπερεθνικών δικαιωμάτων, αν δεν πρόκειται απλώς για φρασεολογία πολιτικής σκοπιμότητας, είναι η ελλιπής αποτελεσματικότητά τους. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ακτίνες φωτός και αυτές εντοπίζονται σε μερικές εξελίξεις των συστημάτων ελέγχου, κυρίως στις συλλογικές καταγγελίες που προβλέπονται στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά ακόμη και στην πολύ πρόσφατη αναγνώριση των ατομικών αναφορών στα πλαίσια του σχετικού Συμφώνου του ΟΗΕ. Η πορεία της ιστορίας, ευτυχώς, δεν υπόκειται σε προκαθορισμένα σχήματα… Περιέχονται τα κείμενα: Γενική εισαγωγή – Νικήτας Αλιπράντης, “Τα κοινωνικά δικαιώματα πέραν του εθνικού επιπέδου. Διαπιστώσεις και προκλήσεις” – Γιώργος Σ. Κατρούγκαλος, “Η γενεαλογία των κοινωνικών δικαιωμάτων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο” – Brillat Regis, “Ο ευρωπαϊκός κοινωνικός Χάρτης και ο έλεγχος της εφαρμογής του” – Γιώτα Κραβαρίτου, “Οι Χάρτες της Ε.Ε. και τα κοινωνικά δικαιώματα” – Ιωάννης Κουκιάδης, “Τα κοινωνικά δικαιώματα και οι παράγωγοι κοινοτικοί κανόνες της Ε.Ε.” Το εξωευρωπαϊκό περιφερειακό επίπεδο – Γιάννης Παπαγεωργίου, “Τα κοινωνικά δικαιώματα στα περιφερειακά κείμενα της Λατινικής Αμερικής” – Augustin Emane, “Τα κοινωνικά δικαιώματα στον αφρικανικό Χάρτη. Ο έλεγχος της εφαρμογής τους, ένα θέμα πρόωρο; Το παράδειγμα του Γκαμπόν” Το διεθνές επίπεδο – Loic Picard, “Οικουμενικά κοινωνικά δικαιώματα; Ο ρόλος της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας στην εφαρμογή των κοινωνικών δικαιωμάτων” – M. Rodriguez – Pinero, Το σύστημα ελέγχου των διεθνών συμβάσεων εργασίας της ΔΟΕ και ο ρόλος της επιτροπής των εμπειρογνωμόνων” – Π. Νάσκου – Περράκη, “Το Σύμφωνο του ΟΗΕ για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα και ο έλεγχος εφαρμογής του” Σύγκριση των κειμένων και επίδραση τους στο εσωτερικό δίκαιο Συγκριτικός συσχετισμός των κειμένων – Florence Benoit – Rohmer, “Οι επιπτώσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην δικαστικοποίηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων” – Corinne Sachs – Durand, “Σύγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτου και των κοινωνικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης” – Jean – Francois Akandji – Kombe, “Ευρωπαϊκός κοινωνικός Χάρτης και Σύμφωνο του ΟΗΕ για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα” Αποτελεσματικότητα των κειμένων στην εσωτερική έννομη τάξη – Therese Aubert – Monpeyssen, “Τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα και ο γάλλος δικαστής” – Rene De Quenaudon, “Η εφαρμογή από τον γάλλο δικαστή των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων αναγνωρισμένων από τη ΔΟΕ και τον ΟΗΕ” – Hae Bong Shin, “Η προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων στο διεθνές δίκαιο και η κατάσταση στην Ιαπωνία” – Γιώργος Σ. Κατρούγκαλος, Οι διεθνείς κανόνες κοινωνικού δικαίου στη νομολογία του ελληνικού Συμβουλίου της Επικρατείας” Τα κοινωνικά δικαιώματα και ο σύγχρονος οικονομικός φιλελευθερισμός – Alessandro Anastasi, “Κοινωνικά δικαιώματα (της ΔΟΕ) και διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί” – Γιάννης Κουζής, “Κοινωνικά δικαιώματα και αρχή του ανταγωνισμού: ζευγάρι κολασμένο ή συμφιλιώσιμο;” – Jean – Michel Belorgey, “Τα κοινωνικά δικαιώματα θα αντέξουν στην παγκοσμιοποίηση;” Συμπερασματικές παρατηρήσεις – Jean – Maurice Verdier, “Για τις αξίες που πρέπει να διασφαλιστούν και τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπισθούν με σεβασμό στην διαφορετικότητα των πολιτισμών”