Το Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση, είναι ένα μνημείο της ανθρώπινης διανοητικής ιστορίας. Αποτελεί το κλασικό εισαγωγικό έργο του εμπειρισμού, ενός εμπειρισμού αισιόδοξου ως προς τη δυνατότητα που έχουμε να γνωρίσουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας. Για τον Λοκ είμαστε μια tabula rasa κατά τη γέννησή μας, αλλά δια των αισθήσεων, αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Τις εικόνες του κόσμου και όσες σχηματίζουμε στοχαζόμενοι, τις κατανοούμε μέσω της επεξεργασίας μας με τον Λόγο.
Το Δοκίμιο χωρίζεται σε τέσσερα βιβλία. Στο πρώτο παρουσιάζεται η θέση ότι δεν υπάρχουν έμφυτες ιδέες. Στο δεύτερο υποστηρίζεται ότι το υλικό της γνώσης είναι οι ιδέες και ότι όλες προέρχονται από την εμπειρία και το στοχασμό. Αναλύονται έννοιες όπως στερεότητα, αριθμός, χώρος, χρόνος, δύναμη, ταυτότητα και ηθικές σχέσεις και εισάγεται η θεωρία των πρωτευουσών και δευτερευουσών ποιοτήτων. Στο τρίτο βιβλίο, ένα αναλυτικό σχόλιο για τη γλώσσα, ο Λοκ επιχειρηματολογεί εναντίον της ύπαρξης των γενικών ιδεών ως οντοτήτων. «Υφίστανται» μόνο ως κατασκευές του νου για να κατανοούμε τον κόσμο. Τέλος, το τέταρτο βιβλίο, αναφέρεται στα όρια και στη φύση της γνώσης, στη σχέση της λογικής με την πίστη και ορίζεται η γνώση ως «η συμφωνία ή διαφωνία των ιδεών».
Το Δοκίμιο αποτελεί πεδίο θεμελίωσης γνωσιολογικών ιδεών από την εποχή που εκδόθηκε πρώτη φορά ως τις ημέρες μας.
