Το βιβλίο αναδεικνύει την ιστορική σημασία και τον ρόλο της Άμεσης Δημοκρατίας των λαϊκών συνελεύσεων, που δημιούργησαν οι πολίτες από την πρώτη στιγμή της φασιστικής Κατοχής στην Αθήνα και στις άλλες πόλεις, από την Κρήτη έως τη Θράκη και τα Δωδεκάνησα. Το ΕΑΜ αγκάλιασε και φούντωσε ως κίνημα τεραστίων διαστάσεων, γιατί λειτούργησε με τη δύναμη των λαϊκών συνελεύσεων, υπερβαίνοντας το μοντέλο του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Και ο ΕΛΑΣ λειτούργησε με Άμεση Δημοκρατία. Αυτό το πανελλαδικό αμεσοδημοκρατικό μοντέλο συνδέθηκε με λειτουργίες Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας και ονομάστηκε Λαοκρατία. Αργότερα θεσπίστηκαν η Λαϊκή Δικαιοσύνη και η Λαϊκή Αυτοδιοίκηση, θεσμοί Άμεσης Δημοκρατίας με ανακλητότητα. Το ΕΑΜ χάραξε έτσι έναν πρωτότυπο δρόμο προς τον σοσιαλισμό, ξεπερνώντας κατά πολύ το υπόδειγμα Γκράμσι, χωρίς κανένα στρατηγικό σχέδιο, αμφισβητώντας, όμως, εν τοις πράγμασι πλήρως το καπιταλιστικό και το Σοβιετικό σύστημα. Το τελευταίο επέφερε τη σύγκρουση με τον σταλινικό συγκεντρωτισμό και την ηγεσία του ΚΚΕ. Στις σημερινές συνθήκες το ΕΑΜ, μπορεί να αποτελέσει ένα δημιουργικό παράδειγμα σοσιαλισμού.
Ο συγγραφέας αναδεικνύοντας τη λειτουργία της Άμεσης Δημοκρατίας και της πολυφωνίας του ΕΑΜ αποδομεί την άποψη των Στάθη Ν. Καλύβα και Νίκου Μαραντζίδη: «όποιος υπερασπίζεται το εαμικό κράτος, ακόμη κι αν έχει καλές προθέσεις, στην ουσία υπερασπίζεται τον ολοκληρωτισμό εν τη γενέσει του».
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, με αφόρμηση τον εμβληματικό λόγο του Άρη Βελουχιώτη το 1944 στον λαό της Λαμίας, περί ελληνικού πολιτισμού και έθνους, με υπόστρωμα την ταξικότητα, ο συγγραφέας προβάλλει τη μαρξιστική άποψη για το έθνος και φέρνει στην επιφάνεια την κριτική που ασκεί ο Μαρξ το 1843 στον εθνικό γερμανικό ρομαντισμό, ο οποίος εξελίσσεται διαχρονικά και στην περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης αποτελεί το κυρίαρχο ρεύμα για την επικράτηση του ναζισμού και του Χίτλερ, ενώ σήμερα επανεμφανίζεται με διάφορες αποχρώσεις και μεταλλάξεις στα νεοναζιστικά και ακροδεξιά κινήματα σε Ευρώπη και ΗΠΑ.
Η φιλοσοφική κατασκευή της έννοιας έθνος πραγματοποιείται στην αρχαία Ελλάδα, χρησιμοποιείται από τους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς και μεταλαμπαδεύεται ως συνέχεια στη Δύση. Με βάση τα κείμενα του Ομήρου, του Πλάτωνα, του Θουκυδίδη και κυρίως του Αριστοτέλη, ενσωματώνεται ο μινωικός Πολιτισμός στον αρχαίο Ελληνικό ως οργανικό του μέρος, καθώς δεν αναφέρεται σε αυτά ότι οι Μινωίτες μιλούσαν άλλη γλώσσα ή ήταν άλλο έθνος. Τέλος, επικαιροποιούνται οι στοχασμοί του Νίκου Πουλαντζά και του Αντόνιο Γκράμσι περί έθνους, παρατίθενται και αναλύονται απόψεις του τελευταίου για τη διαχρονική διαδρομή, προκαπιταλιστική και καπιταλιστική για τα έθνη της Ιαπωνίας, της Ινδίας και της Κίνας που έχουν εξαιρετική βαρύτητα σήμερα.
