Πολιτική νομιμοποίηση και ανθρώπινα δικαιώματα στο έργο του Jürgen Habermas

Η παρούσα μελέτη εστιάζει την προσοχή της στην πολλαπλή συνεισφορά του Jurgen Habermas σε ζητήματα σχετικά με τη νομιμοποίηση των σύγχρονων πολιτικών συστημάτων. Η έννοια της πολιτικής νομιμοποίησης συνιστά ένα από τα πιο κεντρικά θέματα του κλάδου της πολιτικής κοινωνιολογίας. Στο έργο του Habermas είναι διάχυτες οι κοινωνιολογικές αναλύσεις που επιχειρούν να συγκροτήσουν τους όρους ενός δημοκρατικού κράτους δικαίου. Αρχικώς, η μελέτη του για τις κρίσεις νομιμοποίησης σε συνθήκες ύστερου καπιταλισμού αναδεικνύει με μοντέρνους όρους τα προβλήματα που ταλανίζουν τις καπιταλιστικές κοινωνίες στην όψιμη, μαζικοδημοκρατική φάση τους. Στη συνέχεια, η έννοια της νομιμοποίησης μεταφέρεται ως πρόβλημα στον εσωτερικό πυρήνα της κοινωνικής θεωρίας του, στον βαθμό που αντανακλά την ένταση μεταξύ του ≪βιόκοσμου≫ και των συστημάτων. Καθώς όμως ο Habermas οδηγείται σταδιακά στη συγκρότηση ενός διαβουλευτικού μοντέλου πολιτικής και δικαίου, η ανάλυσή του επιδιώκει την ηθικοκανονιστική θεμελίωση της πολιτικής νομιμοποίησης μέσω μιας ανανεωμένης αντίληψης περί δικαιικής νομιμότητας. Τέλος, η στροφή του στη φιλοσοφία του δικαίου επικυρώνει μία νέα οπτική της νομιμοποίησης, μέσω της εκνομίκευσης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η στροφή αυτή ολοκληρώνεται με την προσπάθεια θεμελίωσης των ανθρώπινων δικαιωμάτων διαμέσου της ιδέας της αξιοπρέπειας, έτσι ώστε η συζήτηση να διεξαχθεί, πλέον, υπό όρους μιας υπερεθνικής ή ακόμη και παγκόσμια νομιμοποιημένης κοινότητας πολιτών και δικαίου.