Στα ενωσιακά σύνορα των κρίσεων (2020-2022)

Η σύνδεση μετανάστευσης, συνόρων και ασφάλειας και οι νέες διαστάσεις: (Γεω)πολιτικές ανακατατάξεις, εργαλειοποίηση μεταναστευτικών ροών, πανδημία

ISBN978-960-02-3962-1
Σελίδες428
Έτος πρώτης έκδοσης2022
Έτος τρέχουσας έκδοσης2022
ΠρόλογοςΣτέλιος Περράκης
Σχήμα 17 x 24

26,50

Σε απόθεμα

Τα έτη 2020-2022 στον απόηχο της προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης του 2015/16, μία σειρά (γεω)πολιτικών ανταγωνισμών, συμφερόντων και ανακατατάξεων όπως: οι τουρκικές στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία και στη Λιβύη, η ένοπλη σύρραξη στη Συρία, οι παραβιάσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο, η κατάσταση στο Αφγανιστάν και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, προκάλεσαν νέες μεταναστευτικές ροές ασκώντας πίεση στα ενωσιακά σύνορα. Οι νέες εξελίξεις σε συνδυασμό με την πανδημία έθεσαν μετ’ επιτάσεως το (διαχρονικό) ζήτημα της σύνδεσης των συνόρων, της μετανάστευσης και της ασφάλειας στην Ε.Ε.. Οι ήδη γνωστές θεωρητικές προσεγγίσεις της «ασφαλειοποίησης» της μετανάστευσης (“securitisation”), της «στρατιωτικοποίησης» των συνόρων (“militarization”), που είχαν οδηγήσει -σύμφωνα με τους επικριτές- στην οικοδόμηση μίας «Ευρώπης Φρούριο» (“Fortress Europe”) κατά τις προγενέστερες κρίσεις, ενισχύθηκαν από νεότερες έννοιες και πρακτικές όπως: η ασύμμετρη απειλή, η ενορχηστρωμένη επίθεση, ο υβριδικός πόλεμος (“hybrid warfare”), ο βιοπολιτικός πόλεμος (“biopolitic warfare”) και κυρίως, η εργαλειοποίηση των μεταναστευτικών ροών [“instrumentalization of migration”, “weaponization of migration”, “Coercive Engineered Migration” (CEM)], που έλαβαν νέες διαστάσεις.

Πράγματι, η πραγματοποίηση της τουρκικής απειλής περί «ανοίγματος των συνόρων» στον Έβρο τον Μάρτιο του 2020, ακολουθήθηκε από μία σειρά όμοιων εργαλειοποιήσεων στην Μεσόγειο από την Τουρκία και το Μαρόκο (Κύπρο, Ισπανία), αλλά και στον Ευρωπαϊκό Βορρά από τη Λευκορωσία (Λιθουανία, Πολωνία, Λετονία). Την ίδια περίοδο, η πανδημία, αλλά και νέες προσφυγικές προκλήσεις από το Αφγανιστάν, καθώς και η ουκρανική προσφυγική κρίση ήρθαν να επιτείνουν μία ήδη τεταμένη κατάσταση στα ενωσιακά σύνορα, αναδεικνύοντας τη σχέση μετανάστευσης, συνόρων και ασφάλειας και την ανάγκη δημιουργίας ενός νέου εθνικού και υπερεθνικού δικαιοθεσμικού πλαισίου για τη διαχείρισή τους.

Σε αυτό το πλαίσιο, στόχο του παρόντος πονήματος αποτελεί η κριτική ανάλυση των αιτιών, των αποτελεσμάτων, όσο και των εθνικών και υπερεθνικών πολιτικών που αναπτύχθηκαν για την διαχείριση των εν λόγω νέων όψεων της διαχρονικής σύνδεσης της μετανάστευσης, συνόρων και ασφάλειας.

Συγγραφέας

Μαίρη Ανάγνου

Μαίρη Ανάγνου

Η Μαίρη Ανάγνου είναι διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεσμών του Παντείου Πανεπιστημίου. Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διακυβέρνηση, Ασφάλεια και Ανάπτυξη στη Μεσόγειο». Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα με Άριστα στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο και Πολιτική του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ανακηρύχτηκε διδάκτορας με Άριστα (ομοφώνως) και εκπόνησε μεταδιδακτορική έρευνα την περίοδο 2017-2019 στο ίδιο Τμήμα/Πανεπιστήμιο. Συνεργάστηκε ως ερευνήτρια στο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Ερευνητών στην Εξωτερική και Ευρωπαϊκή Πολιτική, στο Κέντρο Αριστείας Jean Monnet του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διετέλεσε ερευνήτρια στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Έρευνας και Κατάρτισης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και Ανθρωπιστικής Δράσης του Παντείου Πανεπιστημίου (2011-2016). Έχει συνεργαστεί στο πλαίσιο των σπουδών της στο Υπουργείο Εξωτερικών στην Α5 Πολιτική Διεύθυνση. Δίδαξε στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου (2020-2021) και διετέλεσε Επισκέπτρια Ερευνήτρια του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (2020-2022). Από το 2019 υπηρετεί στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στην εξέλιξη της ευρωπαϊκής πολιτικής και έννομης τάξης, αλλά και στα δικαιώματα του ανθρώπου. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια και έχει δημοσιεύσει επιστημονικές μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά και κεφάλαια σε συλλογικούς τόμους στα παραπάνω ζητήματα. Είναι συγγραφέας τεσσάρων μονογραφιών: Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (1999-2013). Αποτιμώντας τα Προγράμματα Δράσης του: Τάμπερε, Χάγη, Στοκχόλμη (εκδ. Παπαζήση, 2014)· Ετερότητα και ανεκτικότητα στην Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές πολιτικές κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων (εκδ. Παπαζήση, 2017)· Η Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια στον «Χώρο»: Οι προκλήσεις και οι απαιτήσεις μιας μεταβαλλόμενης έννομης τάξης (εκδ. Παπαζήση, 2018)· καθώς και Ακυβέρνητες Ροές: Οι πολιτικές διαχείρισης της προσφυγικής/ μεταναστευτικής κρίσης, (εκδ. Παπαζήση, 2020).