Θεραπεύοντας τη συναίνεση

O σεβασμός της αυτονομίας των ασθενών και των υποκειμένων της έρευνας, εμφανίζεται ως πρωταρχική επιταγή της ιατρικής ηθικής μετά τις θηριωδίες των Ναζί ιατρών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τη διεθνή κατακραυγή, που συνόδευσε την αποκάλυψή τους. Το νεωτερικό αυτό αίτημα εκφράζεται με την πρώτη αρχή του Κώδικα της Νυρεμβέργης ως το καθήκον του ιατρού για εξασφάλιση συναίνεσης. Η συναίνεση έκτοτε πρωτοστατεί στη βιβλιογραφία της Βιοηθικής και της Ιατρικής Ηθικής και απασχολεί τόσο τους επιστήμονες υγείας όσο και τους ηθικούς φιλοσόφους οι οποίοι στρέφουν την προσοχή τους στην Εφαρμοσμένη Ηθική, η οποία έδωσε ‘το φιλί της ζωής’ στην ηθική φιλοσοφία. Σε αυτό το βιβλίο επιχειρείται μια σφαιρική προσέγγιση της συναίνεσης του ενημερωμένου προσώπου. Εκτίθενται αρχικά τα ιστορικά στοιχεία της εμφάνισης, εξέλιξης και κυριαρχίας της, στην ιατρική πρακτική και τη νομική και φιλοσοφική θεωρία. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται η κυρίαρχη σήμερα στη Βιοηθική μορφή της, μέσα από τα έργα Principles of Biomedical Ethics των Beauchamp και Childress και A History and Theory of Informed Consent των Faden και Beauchamp. Στο τμήμα αυτό παρουσιάζεται η κριτική αντιμετώπιση αυτής της άποψης από ποικίλες πλευρές του βιοηθικού ομιλιακού πλαισίου αλλά και από τον ίδιο τον συγγραφέα υπό μια Καντιανή οπτική. Στο τελευταίο κεφάλαιο, επιχειρείται η επίλυση των εντάσεων που πιστώθηκαν στην κυρίαρχη άποψη, μέσω της Καντιανής φιλοσοφίας, αποβλέποντας σε μια μορφή συναίνεσης, ως δυνητικού σημείου σύγκλισης των υπερβολικών αξιώσεων της νεωτερικής αυτονομίας και του παραδοσιακού ιατρικού πατερναλισμού.